duikplaatsen in Nederland & België

DUIKPLAATS.NET

Duikgeneeskunde - Squeeze

Gepubliceerd op

Duiken is een prachtige sport. Door de mooie omgeving en de rust onderwater zou je bijna vergeten dat het toch ook risico's met zich mee brengt. Tijdens en na het duiken kan je te maken krijgen met drie types aandoeningen:

  • Aandoeningen waarbij het beloop wel door duiken kan worden beïnvloed maar niet direct met het duiken zelf te maken hebben (bijvoorbeeld een hartinfarct, epileptisch insult)
  • Aandoeningen die te maken hebben met het verblijf in water (bijvoorbeeld onderkoeling)
  • Aandoeningen die te maken hebben met het verblijf onder water: de specifieke duikziekten.

In deze column wordt elke keer een aandoening uitgelicht.

Door D.F.M. van Winden (arts-assistent Hyperbare Zuurstoftherapie
) & T.P. van Rees Vellinga (arts Hyperbare Geneeskunde).

Het onderdrukbarotrauma: de squeeze

Squeeze ontstaat tijdens het afdalen door onderdruk in een afgesloten luchthoudende holte van het lichaam ten opzichte van de omgevingsdruk. Die onderdruk veroorzaakt pijn, zwelling en leidt soms tot bloedverlies. Op langere termijn geeft de aanwezigheid van bloed in een holte kans op infecties. Squeeze kan zich op verschillende plekken in het lichaam manifesteren: in de oren, de sinussen, de longen, de huid, het gelaat en in het gebit. In alle gevallen van squeeze is vliegen en duiken ten zeerste af te raden tot de klachten verdwenen zijn en de oorzaak behandeld is.

Buitenoorsqueeze

Tijdens het duiken staat normaal gesproken de lucht in de uitwendige gehoorgang in open verbinding met het buitenwater. Als de gehoorgang afgesloten is door oorsmeer, oordopjes, een te nauw sluitende duikkap of ontstekingen in de uitwendige gehoorgang, ontstaat er een relatieve onderdruk ten opzichte van het middenoor. Het trommelvlies buigt naar buiten, er ontstaat slijmvlieszwelling en bloedingen tot een perforatie ontstaat. Dit kan al vanaf een diepte van 2 meter gebeuren.

Klachten: oorpijn tijdens het afdalen ondanks goed kunnen klaren, een scherpe pijn bij een trommelvliesperforatie met evenwichtsstoornissen, misselijkheid, desoriëntatie, gehoorverlies, bloed uit het oor.

Behandeling: tijdens de duik voldoende water in de kap laten lopen. Na de duik direct drooghouden en steriel afdekken van het oor. Bezoek een arts om het oor te laten inspecteren.

Middenoorsqueeze

Tijdens het afdalen ontstaat een relatieve onderdruk in het middenoor. Door klaren wordt via de buis van Eustachius het drukverschil tussen mond/keelholte en het middenoor hersteld. Als de druk in het middenoor lager is dan de omgevingsdruk als gevolg van verkoudheid, infectie, allergie of roken, buigt het trommelvlies naar binnen en vullen vocht en bloed het middenoor. Uiteindelijk kan het trommelvlies perforeren. Dit is de meest voorkomende ziekte bij duikers.

Klachten: niet kunnen klaren tijdens het afdalen, verergerende stekende oorpijn bij toename van diepte. Als het trommelvlies perforeert een scherpe stekende pijn, gehoorverlies en water in de keel. Onder water kunnen kleine luchtbelletjes uit het oor komen.

Behandeling: breek de duik af. Gebruik neusdruppels na de duik om de buis van Eustachius te openen en de slijmvlieszwelling te verminderen. Vermijdt drukverhogende momenten tot het middenoor tot rust gekomen is en de oren naar behoren geklaard kunnen worden. Bezoek een arts om het oor te laten inspecteren.

Bestel hier Otrivin neusdruppels!

Binnenoorsqueeze

Hoewel het binnenoor een met vocht gevulde ruimte is en ongevoelig voor uitwendige druk kunnen ook hier problemen ten gevolge van squeeze optreden. Door (te) krachtig klaren of een plotselinge trommelvliesperforatie kan het ovale en ronde venster scheuren met als gevolg een distorsie van de gehoorsbeentjes.

Klachten: oorsuizen, langdurige draaiduizeligheid, desoriëntatie, moeilijkheden met coördineren van bewegingen, valneiging naar de aangedane zijde, gehoorverlies.

Behandeling: enige meters stijgen, indien de klachten niet verteren de duik afbreken. Steriel afdekken van het oor bij een trommelvliesperforatie en bedrust. Als de klachten niet binnen 48 uur zijn verdwenen moet de KNO-arts worden geconsulteerd.

Squeeze van de bijholten, sinussqueeze

De belangrijkste sinussen bevinden zich in het voorhoofd boven de ogen en in de bovenkaak onder de ogen, deze staan door middel van nauwe kanalen in verbinding met de neus-keelholte. Bij verminderde toegang tot de sinussen door zwelling van slijmvlies bij verkoudheid, bovenste luchtweginfecties, roken, allergie en poliepen, treedt er tijdens het afdalen onderdruk op in een afgesloten holte. De weke delen gaan zwellen en vocht en bloed vullen de holte

Klachten: scherpe stekende pijn in het voorhoofd, rond of achter de ogen en bovenkaak en tanden, toenemend met diepte, verminderend bij opstijgen. Er kan bloed uit de neus en mond komen.

Behandeling: langzame daling. Gebruik neusdruppels of een stoombad voor en na de duik om de slijmvlieszwelling te verminderen.

Bestel hier Otrivin neusdruppels!

Squeeze van de longen

Zolang er tijdens de afdaling voldoende wordt ingeademd zal longsqueeze niet voorkomen. Bij afdaling zonder voldoende in te ademen, zoals bij snorkelen, hoekduiken en vallen onder water, neemt het volume van de longen af. Zodra het volume van de longen kleiner wordt dan het restvolume, zwellen bloedvaten en slijmvliezen op en beschadigt het longweefsel. De diepte waarop dit gebeurt is per persoon verschillend

Klachten: pijn in de borst, kortademigheid, bloederig speeksel, blauwverkleuring van de huid, lippen en tong, bewusteloosheid.

Behandeling: neem contact op met het dichtstbijzijnde decompressiecentrum in de buurt of bel 112.

Squeeze van de huid

Wanneer een duiker afdaalt zal tussen het of een te strak zittend natpak en de huid lucht moeten worden toegevoerd. Tussen de plooien en het pak kunnen holten ontstaan. Door de onderdruk wordt op deze plaatsen bloed aangezogen naar de huid onder plooien.

Klachten: knellen van het duikpak, beperkte bewegingsvrijheid, striemen en bloeduitstortingen

Squeeze van het gelaat, maskersqueeze

Indien er niet genoeg lucht in het masker geblazen wordt, zuigt het masker zich vast op het gelaat door de relatieve onderdruk die in het masker ontstaat bij afdalen. Dit heeft tot gevolg dat er bloed wordt gezogen naar het gelaat en de ogen.

Klachten: pijn in het gelaat, uitpuilende of rode ogen, een brilhematoom.

Behandeling: tijdens de duik door de neus lucht in het masker blazen.

Squeeze van het gebit

Luchtholten bij de wortels van slechte tanden kunnen zich tijdens de duik vullen met tandvlees of bloed. Ook bij slecht passende vullingen kunnen er luchthoudende ruimten onder de vullingen bestaan. Bij het afdalen kan het drukverschil leiden tot een imploderende tand en pijnklachten geven in de tanden, kiezen of de gehele kaak.

Behandeling: indien dit het geval is, kan het beste de tandarts worden geconsulteerd alvorens weer te duiken.